Vào một ngày đầu mùa xuân California, Vietnam Journal of Science (VJS) có dịp trò chuyện cùng anh Rick (Hiệp) Nguyễn, nhà sáng lập của công ty phân tích thương mại Spot Trender – một doanh nghiệp sử dụng các công nghệ mới nhất trong việc đánh giá khả năng thành công của các chiến dịch quảng cáo. Sau 3 năm thành lập với chỉ hai thành viên lúc ban đầu, Spot Trender đã bắt đầu có chỗ đứng trong thị trường, được nhiều doanh nghiệp hàng đầu tin cậy và được nhắc đến trên nhiều tạp chí thương mại uy tín hàng đầu thế giới như CNBC. Mời các độc giả cùng đón đọc câu chuyện thú vị của vị doanh nhân đã khuấy động thị trường phân tích quảng cáo ở Mỹ.
Hình 1: Nguyễn Lê Hiệp (Rick Nguyễn, Founder của Spot Trender)
Chào anh Rick! Cảm ơn anh đã dành thời gian trao đổi cùng VJS. Trước tiên xin chúc mừng anh với những thành công gần đây của Spot Trender, đặc biệt là sự ra đời của sản phẩm Snap, giúp các doanh nghiệp nhỏ sử dụng dịch vụ phân tích quảng cáo tối tân này. Trước khi thành lập Spot Trender anh có tham gia học cách vận hành một công ty ở đâu không?
Rick Nguyễn: Chào các bạn! Tôi rất vui được chia sẻ với các độc giả của VJS. Ngay từ nhỏ tôi đã nhận ra mình muốn trở thành một doanh nhân, vì tôi biết tôi sẽ là một nhân viên không tốt cho lắm. Tuy vậy, tôi không chính thức học khóa quản lý ở trường lớp nào. Lúc còn học đại học, tôi cũng không tìm thấy ngành nghề nào hoàn toàn phù hợp với định hướng tương lai của mình, vì vậy tự tôi thiết kế nên một ngành mới và chọn môn học từ trong ba lĩnh vực: khoa học tự nhiên, chính trị, quân sự (Gọi chung là Interdisciplinary Science – hay Khoa học đa ngành). Bây giờ nghĩ lại thì thấy các kĩ năng viết, khả năng làm toán, khả năng nói, khả năng tư duy là những “công cụ sinh nhai” mà tôi đã học được từ nhà trường. Ngoài ra, việc tốt nghiệp từ Đại học California (Berkeley) cũng giúp tôi có lợi thế khi cần kết nối với các đối tác và bạn bè mới vì ai cũng nghĩ tôi…thông minh lắm mới được nhận vào ngôi trường hàng đầu nước Mỹ này. Sau khi học xong, tôi dành thời gian làm việc tại các doanh nghiệp thành công ở Việt Nam và Mỹ để học cách thức vận hành của họ. Khi mới ra trường tôi không có chút hiểu biết gì để bắt đầu một công ty. Sau vài năm làm việc cho những doanh nghiệp thành công, tôi góp nhặt những kinh nghiệm hữu ích cho việc thành lập QR Pitch, và tiếp đó là nâng cấp thành Spot Trender. Tôi hay nói đùa với bạn bè là tôi tự học MBA, vừa tiết kiệm được hàng trăm ngàn đô học phí, vừa được trả lương.
Anh có một quá trình học tập và kinh nghiệm làm việc thật thú vị và phi truyền thống! Xin anh cho biết ý tưởng nào đã dẫn anh đến với việc thành lập Spot Trender?
Rick Nguyễn: Công ty khởi nghiệp đầu tiên và cũng là thất bại thảm hại nhất của tôi là QR Pitch. Tôi và một người bạn hào hứng thành lập công ty này với ý tưởng hỗ trợ cho các doanh nhân khởi nghiệp nâng cao kỹ năng thuyết trình của họ trước nhà đầu tư. Bạn cũng biết đó, để thu hút vốn đầu tư thì các nhà khởi nghiệp cần phải giỏi kĩ năng thuyết trình, mà bản thân tôi lúc đó cũng rất dở việc này, nên chúng tôi nghĩ chắc sẽ có nhiều người cần dịch vụ từ QR Pitch. Lúc thực hiện thì mới thấy nó quá thiếu thực tiễn vì rõ ràng là không có thị trường cho dịch vụ mà chúng tôi cung cấp. Khách hàng tiềm năng của chúng tôi (những người mới khởi nghiệp) vừa không thực sự có nhu cầu sử dụng, vừa không có kinh phí cho việc này. Kinh nghiệm làm việc ở các doanh nghiệm thành công và sự thất bại của QR Pitch là những hành trang rất hữu ích cho tôi khi vận hành và quản lý Spot Trender. Rất may mắn là trước khi chúng tôi đóng cửa QR Pitch, chúng tôi nhận được một đơn đặt hàng thú vị từ Intuit, nhà cung cấp Tax Software hàng đầu ở Mỹ. Vào thời điểm đó, họ đang tìm kiếm một công cụ nhằm nhanh chóng đánh giá một cách chính xác khả năng thành công của chiến dịch quảng cáo mới và họ sẵn sàng đầu tư một nguồn vốn ban đầu (30 ngàn USD) để chúng tôi thiết lập dịch vụ này. Spot Trender ra đời từ đó và phát triển dần sau nhiều lần cải tiến gói dịch vụ bằng cách áp dụng thêm những công nghệ mới.
Vậy cụ thể Spot Trender là gì? Điểm nào làm nên sự khác biệt giữa công ty của anh và các đối thủ cạnh tranh?
Rick Nguyễn: Để trả lời câu hỏi của bạn, trước tiên tôi sẽ giải thích sơ qua về các loại quảng cáo và tóm tắt các bước cần làm để đánh giá khả năng thành công của một mẫu tin quảng cáo. Do việc đăng tin trên báo, đài, truyền hình hay các mạng xã hội ở quy mô lớn rất tốn kém, doanh nghiệp luôn mong muốn tăng tối đa khả năng thành công của mẫu tin trước khi chính thức tung ra trên những kênh này. Đầu tiên, họ cần xác định rõ mục tiêu hướng đến cho từng mẫu tin. Ví dụ, nếu bạn muốn quảng cáo về VJS, mục tiêu của bạn là để họ ngay lập tức tìm đọc bài viết trên tạp chí này hay để cho bất kỳ ai khi nghe nhắc tới cụm từ VJS đều có một cảm giác tích cực? Mục tiêu thứ nhất thuộc vào nhóm "phản ứng trực tiếp", còn mục tiêu thứ hai thuộc nhóm "quảng bá thương hiệu". Một ví dụ khác về quảng cáo để phổ biến thương hiệu rất thành công có thể nói đến mẫu tin của công ty Coca Cola. Vào những năm 1950 họ bắt đầu đưa hình ảnh Ông già Noel vào các quảng cáo của mình. Hình tượng này trước đây đã có trong Kinh Thánh nhưng ý niệm về ông già Noel hoàn toàn được Coca Cola thay đổi để phục vụ cho thương hiệu của họ. Nếu để ý bạn sẽ thấy trang phục của ông già Noel mặc chính là các màu sắc của Coca Cola. Nhờ bàn tay thiết kế của Coca Cola, ông già Noel trở thành một ông già phúc hậu thích đi cho quà và uống nước ngọt có ga. Các mẫu quảng cáo này đã giúp cho Coca Cola đi vào lòng người dân Mỹ và nhiều nước trên thế giới. Từ cương vị của một công ty phân tích quảng cáo, nhiệm vụ của chúng tôi là đánh giá xem khách hàng tiềm năng có hành động theo như mục tiêu mong muốn của doanh nghiệp sau khi đọc/xem/nghe mẫu tin quảng cáo do họ tạo nên (chỉ số "likelihood to act"). Với từng mẫu tin quảng cáo, chúng tôi sẽ đặt ra một giả thiết tương ứng với mục tiêu của doanh nghiệp, tìm người thử đọc/xem/nghe các mẫu tin này, sau đó thu thập và phân tích phản hồi của họ. Dữ liệu thu được cho phép chúng tôi kiểm tra các giả thiết đặt ra là đúng hay sai. Doanh nghiệp sẽ dựa trên các phân tích này để tối ưu hoá mẫu tin của họ. Thông thường sau 4-5 lần thử nghiệm và phân tích, họ sẽ phát triển được một mẫu tin quảng cáo tương đối thành công.
Spot Trender không thay đổi nguyên tắc đánh giá quảng cáo, nhưng hoàn toàn chuyển đổi cách thức thực hiện quá trình này. Thông thường khi khách hàng gửi cho các công ty phân tích một mẫu tin để đánh giá, các công ty này phải mất rất nhiều thời gian để tìm kiếm người thử nghiệm, sau đó phải phân tích một cách thủ công những phản hồi của người tham gia. Quá trình này trước đây phải mất đến 3 tuần thậm chí là lâu hơn tuỳ thuộc cỡ mẫu mà khách hàng mong muốn. Spot Trender có một lượng người thử nghiệm lên tới 45 triệu ở khắp nơi trên thế giới, và chúng tôi dùng thuật toán xử lý ngôn ngữ tự nhiên (natural language processing) để tự động hoá quá trình đánh giá phản hổi của người tham gia. Thay vì 3 tuần, dịch vụ của Spot Trender sẽ trả về cho khách hàng những kết quả phân tích có độ tin cậy ít nhất 95 % (về mặt thống kê) chỉ trong vòng…3 giờ đồng hồ. Vì cỡ mẫu của chúng tôi khá lớn, những phân tích do Spot Trender cung cấp thường phản ánh rất chính xác khả năng thành công của các tin quảng cáo, và có độ tương quan rất cao với doanh thu của khách hàng. Một ví dụ điển hình sử dụng Spot Trender thành công là nhà cung cấp cà phê mang tên "Điều ước chết chóc" (Death Wish). Dữ liệu chúng tôi thu thập được có độ tương quan rất cao với doanh thu thực tế của họ trên Amazon. Xếp hạng doanh thu của họ tăng 550 % chỉ sau 24 tiếng đồng hồ tung ra tin quảng cáo đã được phân tích và góp ý bởi Spot Trender.
Hình 2: Giao diện trang web của Spot Trender
Đối tượng khách hàng tiềm năng của anh là những ai? Khách hàng và đối thủ cạnh tranh đã phản ứng như thế nào với dịch vụ anh cung cấp?
Rick Nguyễn: Spot Trender hướng tới đối tượng khách hàng khá đa dạng, nhưng chủ yếu là những công ty quảng cáo, nhà chính trị, những tổ chức phi chính phủ muốn kêu gọi người dân tham gia một chiến dịch mới. Thị trường phân tích quảng cáo là một vùng đất với nhiều ông lớn dùng cách công nghệ cũ kĩ, vì vậy có rất nhiều cơ hội cho Spot Trender thu hút khách hàng bằng những công nghệ mới ưu việt. Khách hàng phản hồi rất tích cực với dịch vụ của chúng tôi. Không chỉ tiết kiệm thời gian, tăng cao độ tin cậy, dịch vụ của Spot Trender chỉ bằng nửa giá so với dịch vụ của các công ty khác trong thị trường vì chúng tôi không cần trả tiền lương cho các nhân viên phân tích, hầu hết các bước đều được thực hiện một cách tự động. Trong 2 năm vừa qua, doanh thu của chúng tôi tăng 200 - 300 % mỗi năm. Tôi và bạn đồng sáng lập Spot Trender cảm thấy mình may mắn vì đã lựa chọn đầu tư vào thị trường này thay vì các thị trường tương đối bão hoà khác như mạng xã hội. Các đối thủ cạnh tranh như Comscore, Nielsen hay Ace Metrix thì dĩ nhiên là…rất ghét chúng tôi vì đã lấy mất khách hàng của họ.
 |
Hình 3: Anh Rick Nguyễn cùng bộ trường Bộ Khoa học Công nghệ Nguyễn Quân trong một lần bộ trưởng thăm thung lũng Sillicon
Anh có dự định gì trong thời gian tới với Spot Trender?
Rick Nguyễn: Sau hai năm làm CEO và phải tiếp chuyện với báo chí và nhà đầu tư liên tục, tôi bắt đầu thấy…chán. Vì vậy bạn đồng sáng lập công ty Spot Trender hiện nay đang thay tôi đảm nhiệm việc điều hành công ty (CEO). Trong 3 - 4 năm tới đây tôi muốn phát triển thêm một dịch vụ mới mang tên Spot Trender Politics. Dịch vụ này sẽ hướng đến đối tượng như các chính trị gia, chính phủ hay các tổ chức phi chính phủ. Thông thường khi các ứng cử viên muốn vận động tranh cử để thành tổng thống Mỹ, họ chi trả rất nhiều tiền (lên tới hàng tỉ đô la Mỹ) cho quảng cáo. Đây là một thị trường lớn mà chúng tôi sẽ khai thác, hay nói đúng hơn là tiên phong. Dự định thứ hai của tôi là đẩy mạnh phát triển bộ phận bán hàng của công ty để tăng doanh số lên hàng trăm triệu đô mỗi năm. Hiện giờ chúng tôi đang chiếm lĩnh khoảng 1 % tổng số thị phần trong lĩnh vực phân tích quảng cáo, trong khi tiềm năng của Spot Trender còn cao hơn nhiều nữa. Mục tiêu mà tôi tâm đắc nhất, và có lẽ cũng là thử thách lớn nhất, đó là ứng dụng trí tuệ nhân tạo nhằm tạo ra một hệ thống máy có khả năng dự đoán chính xác phản ứng của người dùng với các mẫu tin quảng cáo. Chúng tôi đã có kho dữ liệu khá lớn thu thập được trong vòng 3 năm qua để bắt đầu dự án này, tuy nhiên trước mắt tôi cần tìm kiếm thêm các kỹ sư phần mềm để thành lập nên một nhóm làm việc ăn ý.
Quả là nhiều ý tượng táo bạo! Tục ngữ có câu, "thiên thời địa lợi nhân hoà", anh thấy mình đã có đủ các yếu tố này để biến các ý tưởng trên thành hiện thực chưa?
Rick Nguyễn: Tôi lại tâm đắc hơn với câu nói, “anh hùng tạo thời thế”. Thời cơ thì vừa có sẵn, vừa phải do mình tạo ra. Còn địa lợi thì có lẽ ít có nơi nào sánh bằng thung lũng Sillicon khi tôi muốn hiện thực hoá các ý tưởng công nghệ. Ở cái nôi của những công nghệ làm thay đổi thế giới này, tôi luôn được tiếp xúc với những người có tư tưởng táo bạo hay các đức tính khác quan trọng cho sự thành công. Lấy Mark Zukenberg (người sáng lập ra facebook) làm một ví dụ. Mark đã và đang đưa ra các dự án làm thay đổi cách thức vận hành của xã hội. Thay vì đầu tư vào việc sản xuất các loại xe tự lái, Mark đang xây dựng một công nghệ mới mang tên Thế giới Ảo (Virtual Reality) để chúng ta có thể gặp bất kỳ ai, đi bất kỳ đâu mà không cần phải di chuyển. Một khi đã cắt bớt nhu cầu di chuyển thì nhu cầu năng lượng cũng giảm xuống, và ô nhiễm cũng bớt đáng lo ngại hơn. Đó là tầm nhìn của một thiên tài. Bên cạnh đó, ở thung lũng Silicon, bạn có thể dễ dàng tìm thấy sự đa dạng về ý tưởng, các công nghệ mới được ra đời liên tục, các cơ hội tìm kiếm đầu tư, nguồn nhân lực chất lượng cao và một nền văn hoá cổ vũ sự sáng tạo. Nếu không đến học và làm việc ở vùng đất này, nhiều khả năng tôi sẽ trở thành bác sỹ hay luật sư như ý muốn của gia đình.
Về nhân hoà, tôi khá tự tin với đội ngũ nhân sự trong công ty hiện tại. Sau nhiều năm làm khởi nghiệp, tôi nhận ra được ý tưởng chỉ đóng góp chưa đến 1 % sự thành công của một doanh nghiệp. Việc hiện thực hoá ý tưởng chiếm tới 99 %. Các nhà đầu tư khi lựa chọn giữa các doanh nghiệp để đầu tư cũng quan tâm chính đến đội ngũ nhân sự, còn ý tưởng thì có thể thay đổi dễ dàng. Nhóm chúng tôi hiện nay có 10 người và đều là những người rất giỏi trong lĩnh vực của họ. Ví dụ, CTO của chúng tôi hiện tại là Michael Choi, nhà sáng lập công ty Coding Dojo, một trong những tổ chức mạnh nhất trong lĩnh vực đào tạo lập trình viên ở Mỹ. Để mời được các nhân tài này, tôi luôn phải chuẩn bị rất kỹ càng khi hẹn gặp nói chuyện với họ. Trước đây khả năng thuyết phục của tôi cũng rất kém, phải mất 2 năm luyện tập thì mới bớt dở đi một chút.
Tôi được biết ở Việt Nam phong trào khởi nghiệp đang ngày càng nở rộ, nhưng một doanh nghiệp hình thành ở Việt Nam rất khó có đủ sức bật để vươn ra toàn cầu như những công ty khởi nghiệp bắt nguồn từ thung lũng Silicon. Trong trường hợp các bộ ngành muốn hỗ trợ các doanh nghiệp mới, nếu có thể gửi các bạn trẻ đang khởi nghiệp ở Việt Nam sang đây quan sát và làm việc trong khoảng 6 tháng thì sẽ giúp ích được hơn cho họ rất nhiều. Ngoài ra, việc biên soạn và thực thi các luật về bản quyền trí tuệ, luật thuế một cách hợp lý cũng rất quan trọng để tạo nên sự tự do về kinh tế cho các doanh nghiệp phát triển.
Trước khi kết thúc buổi nói chuyện, anh có lời nhắn nhủ gì đến các bạn trẻ ở Việt Nam đang bắt đầu đi vào con đường khởi nghiệp không?
Có một việc tôi không thực hiện khi còn đi học và khi thành lập QR Pitch, đó là... làm bài tập về nhà. Vì vậy, các bạn trẻ trước khi bắt tay vào xây dựng doanh nghiệp hãy nên tìm hiểu thật kỹ dịch vụ/ sản phẩm mới của bạn sẽ giải quyết vấn đề gì, giải pháp này sẽ lớn như thế nào, và bạn cần những gì để biến ý tưởng thành hiện thưc. Hãy tìm khoảng 25 - 30 khách hàng tiềm năng và hỏi thăm nhu cầu của họ, hỏi xem họ có hứng thú và vui lòng đầu tư cho sản phẩm của bạn hay không. Đừng làm việc gì đó chỉ theo phong trào.
Bên cạnh đó, nguồn vốn cũng rất quan trọng. Trừ khi bạn được thừa hưởng một khối tài sản khổng lồ, không nên vội vàng đầu tư vào mọt ý tưởng quá xa vời thực tế. Có thể bắt đầu với một sản phẩm mang tính ứng dụng cao để từ đó tạo nên nguồn vốn cho phép bạn hiện thực hoá những ước mơ "điên rồ" của mình. Một tấm gương điển hình cho hướng đi này là Elon Musk. Elon bắt đầu khởi nghiệp với Paypal, một công cụ cho phép việc giao dịch trên mạng trở nên vô cùng dễ dàng. Mặc dù công việc này khá nhàm chán, ý tưởng này rất hiệu quả và giúp Elon thu thập được một lượng vốn lớn để từ đó đầu tư vào việc sản xuất các xe hơi thông minh Tesla hay tên lửa tiết kiệm năng lượng với công ty SpaceX.
Ông bà ta có câu, gần mực thì đen, gần đèn thì sáng. Hãy dành thời gian gặp gỡ và trò chuyện với những người thành công vượt bậc so với bạn, những người mà bạn ngưỡng mộ hay có các phẩm chất mà bạn thán phục. Tôi thường đến các sự kiện có các CEO của những công ty lớn như Fortune 1000, và tôi chắc chắn là người ngốc nghếch nhất ở các sự kiện đó, nhưng vì vậy mà tôi học được rất nhiều từ các đàn anh đàn chị đi trước này.
Hai điểm cuối cùng mà tôi nghĩ rất cần thiết không chỉ cho người làm khởi nghiệp, đó là phải chuyên tâm vào một mục tiêu duy nhất và có tinh thần trách nhiệm tối đa với công việc của mình. Với hai đức tính này, bạn sẽ làm tốt nhất những công việc cần làm và vượt qua các trở ngại trên đường khởi nghiệp. Khi QR Pitch thất bại, tôi biết lỗi chính là do mình chứ không đổ lỗi cho thị trường, nhà đầu tư hay bạn đồng sáng lập công ty, cũng nhờ vậy mà tôi nhanh chóng rút ra được các bài học cần thiết thay vì oán trách các yếu tố ngoại cảnh. Nên nhớ, anh hùng tạo thời thế!
Cảm ơn các chia sẻ rất thú vị và cởi mở của anh. Chúc anh thành công với các ý tưởng đầy sáng tạo của mình!
Thực hiện: Hương Hà và Lãng Du
